Towarzystwo Miłośników Piwnicznej jest najstarszym stowarzyszeniem działającym w Piwnicznej-Zdroju. Zostało założone w 1978 r. z inicjatywy nauczycieli piwniczańskiej szkoły i miejscowych społeczników, którym leżało na sercu zachowanie materialnego i duchowego dziedzictwa przodków.
Od początku istnienia, TMP prowadzi działalność muzealną. Obecnie, prowadzone przez TMP Muzeum Regionalne obejmuje zbiór ponad 2000 eksponatów prezentujących wiele dziedzin z historii Piwnicznej, w tym: zbiory etnograficzne, miejskie pamiątki historyczne, obrazy, archiwalne fotografie, mini skansen, kolekcja dawnego sprzętu narciarskiego, pamiątki z okresu Powstania Styczniowego oraz I i II wojny światowej, dorobek kulturalny miasta w wymiarze historycznym i współczesnym.
Dzięki działalności MUZEUM zostanie zachowana pamięć o tradycjach i zwyczajach przodków wśród młodego pokolenia piwniczan. Wiedza na temat przeszłości naszej Małej Ojczyzny, przekazywana podczas lekcji regionalizmu, jest często motywacją do kultywowania tradycji i ochrony dziedzictwa czarnych górali poprzez włączanie się młodzieży np. w działalność w RZ „Dolina Popradu”, pisanie swoich prac magisterskich czy licencjackich na temat przeszłości Piwnicznej itp. Osoby przyjeżdżające na wypoczynek do Piwnicznej – Zdroju, które odwiedzają muzeum zanoszą „w świat” informacje o niezwykle ciekawej przeszłości naszego Królewskiego Wolnego Miasta robiąc nam w ten sposób swoistą reklamę zachęcając innych do spędzenia swojego wolnego czasu wśród gór Beskidu Sądeckiego.
W ramach zajęć muzealnych z młodzieżą piwniczańskiego gimnazjum prowadzonych od 2008 r. we współpracy z nauczycielką historii przygotowaliśmy kilkunastoosobową grupę wolontariuszy, którzy oprowadzali swoich kolegów po zbiorach naszego muzeum regionalnego. O swoich działaniach i pasjach historycznych młodzież nakręciła także ok. 30-min. film pod tytułem „Pamiętajcie o…”
Realizując cele statutowe, TMP co roku organizuje imprezy i spotkania ogólnodostępne o charakterze kulturalno-rozrywkowym i edukacyjnym, a wśród nich: odczyty, prelekcje, wieczory slajdowe, lekcje regionalizmu, wieczory autorskie i promocje publikacji, wystawy, pokazy filmów, rajdy i zloty turystyczne, wycieczki, warsztaty artystyczne, imprezy plenerowe, koncerty, spotkania z historią, sympozja i konferencje naukowe. Towarzystwo ma także doświadczenie w organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży oraz całych rodzin (wyjazdy nad morze, obóz żeglarski, obóz wędrowny, zajęcia stacjonarne, zajęcia sportowe w terenie, festyn rodzinny z konkursami, itp.).
Od kilku lat TMP prowadzi działalność wydawniczą (dotychczas 10 tytułów) oraz współpracuje przy publikacjach wydawanych przez gminę, a są to: albumy, książki popularno-naukowe o tematyce historycznej, tomiki poezji miejscowych twórców, katalogi wystaw i zbiorów archiwum, mapy, publikacje biograficzne.
Towarzystwo podejmuję także wiele inicjatyw związanych z upamiętnieniem rocznic, wydarzeń, miejsc i ludzi.
W roku 1998 z inicjatywy towarzystwa, na 650- lecie lokacji miasta opracowano i wydano monografię Piwnicznej pod redakcją prof. Józefa Długosza pt. : „Piwniczna Zdrój studia i szkice z dziejów miasta 1772-1998”. Większość autorów tej pracy zbiorowej to członkowie TMP (Wanda Łomnicka – Dulak, Halina Haraf, Beata Żytkowicz, Janina Kowalewska, Edward Grucela, Stanisław Leśnik, Stanisław Mróz, Mieczysław Łomnicki, Ryszard Maślanka, Marian Czop, Ryszard Plocker)
1999 r. – staraniem TMP postawiono przed Urzędem M i G obelisk z tablicą pamiątkową Ku czci poległych w czasie II wojny światowej i ofiar okresu stalinowskiego,
2000 r. – tablica pamiątkowa na grobie Mieczysława Żytkowicza – nauczyciela i społecznika, przez 60 lat kierownika i dyrygenta Orkiestry Mandolinowej „Echo”
2001 r. – tablica na nagrobku Kazimierza Życzkowskiego – wieloletniego kierownika szkoły, który przez 42 lata kierował amatorskim Kołem Dramatycznym im. B. Barbackiego, reżysera i aktora, współzałożyciela i prezesa TMP,
2004 – tablica pamiątkowa w miejscu 4-klasowej szkoły na Niemcowej opisanej przez M. Kownacką w książce „Szkoła nad obłokami”
2006 – ujęcie źródła i budowa pijalni-altanki „Królowa studzienka” (miejsce związane z legendą jakoby z tego źródła podawano wodę do picia królowi Janowi III Sobieskiemu, wracającemu przez Piwniczną z odsieczy wiedeńskiej)
2007- tablica pamiątkowa w miejscu Bożnicy żydowskiej
2008 r. – pod patronatem TMP opublikowana została książka historyczna o charakterze popularno – naukowym pt.: „Piwniczańscy Żydzi na tle dziejów miasta” (Wojciecha Wdowiaka i Andrzeja Talara – członków TMP), którą autorzy napisali całkowicie społecznie, dedykując ją miastu i jego mieszkańcom na jubileusz 660-lecia lokacji Piwnicznej.
2009 r. – staraniem TMP opublikowano „Katalog dokumentów pergaminowych Archiwum miejskiego w Piwnicznej-Zdroju” opracowany przez dr. Przemysława Stanko.
NAGRODY I WYRÓŻNIENIA:
Towarzystwo Miłośników Piwnicznej w 2002 r. zostało Laureatem Ogólnopolskiej Nagrody I stopnia im. Aleksandra Patkowskiego przyznanej za osiągnięcia w dziedzinie regionalizmu.
W roku 2008 Starosta Powiatu Nowosądeckiego nadał honorowe odznaczenia członkom i sympatykom TMP za zasługi dla Sądecczyzny nadano honorowe odznaczenia – 4 Złote i 4 Srebrne Jabłka Sądeckie, a całe Towarzystwo otrzymało Nagrodę Starosty Nowosądeckiego.
Ponadto 2 członków TMP zostało uhonorowanych Medalem im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej i kultywowanie tradycji” – p. Wanda Łomnicka-Dulak i Edward Grucela. Poza tym w 2009 r. p. Wandzie Łomnickiej-Dulak – poetce, animatorce kultury, autorce słownika gwary górali rytersko-piwniczańskich „Matusine słówecka”, przyznano Nagrodę im. Władysława Orkana – za pietyzm w utrwalaniu dziedzictwa kulturowego oraz dialektów polskich Karpat, a w r. 2015 p. Wanda została odnaczona Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.